Eerlijke handel, een hefboom voor vrouwenrechten

 

Ongelijkheid tussen vrouwen en mannen, een uitdaging voor eerlijke handel

De helft van de voeding in de wereld wordt door vrouwen geproduceerd. In lage-inkomenslanden loopt dit zelfs op tot 80%. Toch ondervinden vrouwen grote ongelijkheid:

  • Ze leven vaker in armoede dan mannen. Volgens een onderzoek van Fairtrade Advocacy Office verdienen vrouwen in lage-inkomenslanden 30 tot 40% minder voor hetzelfde werk. Hoewel ze even hard werken, zien zij de inkomsten maar zelden binnenkomen. In sommige landen wordt tot 80% van het werk door vrouwen uitgevoerd, terwijl ze er niets rechtstreeks aan verdienen.
  • Ze hebben het moeilijk om hun stem te laten gelden en door te laten wegen in beslissingen over de manier waarop het gezinsinkomen besteed wordt, over het beleid in hun gemeenschappen of zelfs over hun eigen toekomst.
  • Ze krijgen vaak geen toegang tot zaken waar ze recht op hebben: eigen land, financieel krediet, sociale bescherming, vorming…

Het Fairtrade label bevordert gelijkheid

De Fairtrade Standaarden bevatten criteria die leiden tot meer gelijkheid tussen vrouwen en mannen. Zo beschermen ze de vrouwen die werken binnen eerlijke handel en helpen ze de Duurzame Ontwikkelingsdoelstelling ‘gendergelijkheid’ (SDG 5) waar te maken.

Emancipatie via werk bij gecertificeerde coöperatieves

Een kwart van de producenten en arbeiders in Fairtrade-gecertificeerde coöperaties en organisaties zijn vrouwen. Dankzij die certificatie krijgen zij meer economische onafhankelijkheid en autonomie. Doordat ze via democratische stemmingen kunnen deelnemen aan het bestuur van de landbouwcoöperaties, beslissen ze mee over het gemeenschappelijke beleid ervan.

Dat verandert niet alleen hun zelfbeeld, maar ook hun plaats in de maatschappij en binnen hun gezin: ze kunnen hun rechten afdwingen en hun toekomst en die van hun kinderen in handen nemen. In de eerste plaats op het vlak van toegang tot onderwijs en zorg.

 

Op het terrein: koffieproducentes in Oeganda

De Oegandese coöperatie Bukonzo Joint Coffee verenigt ongeveer 5.500 families van koffieproducenten. Dankzij een politiek waarbij getrouwde koppels samen lid worden van de coöperatie, zijn een grote meerderheid van de leden vrouwen. Met de steun van Fairtrade maakt de coöperatie komaf met genderongelijkheid en bevordert ze dat vrouwen in alle geledingen van de organisatie vertegenwoordigd zijn. Sommige van deze initiatieven sijpelen ook door binnen de gezinnen die lid zijn, zoals een eerlijke verdeling van het werk of het gezamenlijk beslissen over wat er met het gezinsbudget gebeurt.

Fairtrade Standaarden beschermen arbeidsters

Naast coöperatieves werkt Fairtrade ook samen met arbeidersorganisaties: zo kunnen we méér vrouwen ondersteunen. Bij Fairtrade-gecertificeerde organisaties zijn 42% van de  landbouwarbeiders vrouwen. Zij werken vooral in bloemenkwekerijen in West-Afrika en op theeplantages in Azië en Afrika.

De Fairtrade Standaarden bevatten specifieke criteria die vrouwen beschermen en de gelijkheid met mannen bevorderen. Bijvoorbeeld: 

  • Geen discriminatie op het vlak van rekrutering, loon en vormingskansen.
  • Strijd tegen (seksuele) intimidatie of beledigend en bedreigend taalgebruik.
  • Het opzetten van sociale bescherming, boven op wat wettelijk verplicht is. Denk aan sociale zekerheid en moederschapsrust.

Boven op het label: de plaats van vrouwen verstevigen binnen de gemeenschappen

“Eerlijke handel heeft als doel het leven van families en gemeenschappen te verbeteren. Dat lukt alleen als vrouwen actief kunnen deelnemen. Daarom mogen zij niet uitgesloten worden bij beslissingen. Maar ze hoeven niet noodzakelijk hetzelfde werk te doen om betrokken te worden bij de werking van de organisatie. Koken voor de arbeiders is evenwaardig aan de machete hanteren, vrouwen moeten de keuze hebben om op hun manier deel te nemen!”

Marike de Peña, directrice van de coöperatie van bananenproducenten Banelino in de Dominicaanse Republiek

Fairtrade-gecertificeerde coöperaties zetten programma’s op die de socio-economische situatie van vrouwen op lange termijn verbeteren:

  • Quota om meer vrouwen bij het beleid te betrekken komen meer en meer voor.
  • De ontwikkelingspremie die de producentenorganisaties krijgen boven op de prijs voor hun oogst, kan benut worden voor projecten die het dagelijkse leven van vrouwen verlichten: toegang tot drinkbaar water, gezondheidscentra, kinderopvang, transport …
  • Deze initiatieven geven vrouwen de ruimte om zich meer te richten op betaald werk, onderwijs en opleidingen. Maar ook om een actievere rol op te nemen binnen hun organisatie, gemeenschap en gezin.
  • De Fairtrade-producentennetwerken in Latijns-Amerika, Afrika en Azië zetten specifieke programma’s op om man-vrouwgelijkheid te bevorderen en mensen te sensibiliseren. Zo zijn er in Latijns-Amerika en Afrika ‘Leiderschapsscholen’ voor vrouwen.

Op het terrein: Women Leadership School in Ivoorkust

24 vrouwen uit 7 Ivoriaanse cacaocoöperaties nemen sinds 2017 deel aan een innovatief programma om hun levensomstandigheden te verbeteren en te strijden tegen genderongelijkheid: de Leiderschapsschool.

Dankzij een doordacht vormingsplan, dat in Latijns-Amerika al zijn nut bewezen heeft, hebben de studentes competenties verworven op het vlak van financiën, onderhandelen en beslissingen nemen. Tegelijk werden ze gesensibiliseerd over genderkwesties. 

Meer weten

De plaats van vrouwen, hun toegang tot macht en het nemen van beslissingen blijft een uitdaging in heel veel landen. Eerlijke handel alleen kan de wereld niet veranderen, maar met de steun van de consumenten kan het iets in beweging zetten en bijdragen aan een rechtvaardigere maatschappij.