Er zijn naar schatting ongeveer 100 miljoen familiale boerderijen actief in de katoenteelt, waarvan de overgrote meerderheid kleinschalige boer.inn.en zijn. In Mali leven vier miljoen mensen van de katoenteelt. De katoensector vormt er de belangrijkste bron van exportinkomsten van het land.
Katoenboer.inn.en bewerken gemiddeld 2 tot 3 hectare grond. Ze gebruiken slechts een deel van die grond om katoen te kweken, wat rest is bestemd voor voedselgewassen. De oogst gebeurt nog grotendeels manueel en met weinig mechanisering.
Tussen het zaaien en oogsten liggen 175 tot 225 dagen. De katoenbollen, die de vezels en oliehoudende zaden bevatten, worden geoogst tijdens het droge seizoen. Nadat de oogst gewogen is, worden de zaden gescheiden van de vezels in de ontpittingsfabriek. Die zaden leveren olie voor voeding en zeep.
De vezels worden geklasseerd volgens specifieke normen, en in de productielanden in balen van 160 tot 220 kg geperst. Daarna wordt de katoenbalen verhandeld en verzonden naar spinnerijen over de hele wereld.
Op een halve eeuw tijd is de wereldproductie en -consumptie van katoen meer dan verdubbeld, tot ongeveer 25 miljoen ton. De productie van Fairtrade gecertificeerd katoen bedraagt ongeveer 50.000 ton, waarvan iets meer dan 20% effectief onder Fairtrade voorwaarden wordt verkocht.
De prijs van katoenvezels op de wereldmarkt wordt kunstmatig laag gehouden door subsidies van grote producerende landen (India, VS, Brazilië), ten nadele van de producenten in Azië en Afrika, die geen subsidies ontvangen. Als gevolg van de gezondheidscrisis die we nu doormaken, is de prijs van katoen, zoals die van de meeste grondstoffen, echter sterk gestegen, hoger dan de laatste tien jaar.
De reden? Het aanbod houdt geen gelijke tred met de groeiende markt. Vooral voor biologisch katoen, dat een heel sterke stijging kent. Daarbij komt ook de stijging van de productie- en logistieke kosten. Helaas profiteren de producenten aan het eind van de keten niet steeds van deze prijsstijging, tenzij de prijzen zich op de lange termijn op dit niveau stabiliseren. Bovendien vormt het grootschalige gebruik van genetisch gemodificeerde zaden gewoonweg een bedreiging voor het voortbestaan van de katoenboer.inn.en en hun families.
Fairtrade garandeert heel strenge milieunormen om de natuur te beschermen, maar ook om de gezondheid én de veiligheid te garanderen van de gezinnen van de katoenboeren. Fairtrade verbiedt genetisch gemodificeerd zaaigoed en gevaarlijke chemische stoffen.
De Fairtrade minimumprijs zorgt voor stabiliteit, en vormt een vangnet wanneer de katoenprijzen te laag zijn om de kosten van een duurzame teelt te dekken en te voorzien in de essentiële noden van een gezin. Die gegarandeerde minimumprijs wordt bepaald per productieregio en per gekweekte variëteit (Gossypium hirsutum of barbadense). In India wordt de gegarandeerde minimumprijs ook bepaald op basis van de lengte van de katoenvezel.
De Fairtrade premie biedt kwekers de mogelijkheid om niet enkel te investeren in productiviteit en kwaliteit, maar ook in ontwikkelingsprojecten zoals sociale basisdiensten: toegang tot gezondheidszorg, tot onderwijs en drinkbaar water of scholen. Onderwijsprojecten vertegenwoordigen 35% van de investeringen die mogelijk zijn dankzij de Fairtrade premie in de katoensector.
Naast de economische, ecologische en sociale voordelen geeft eerlijke handel ten slotte ook een stem aan spelers die volledig onzichtbaar zijn aan het begin van een lange en complexe toeleveringsketen in de textielindustrie. Fairtrade versterkt de capaciteiten van de producentenorganisaties om te onderhandelen, om hun plaats in te nemen op internationale markten en rechtstreekse economische partnerschappen aan te gaan met bedrijven of merken.
Katoen wordt verwerkt in heel wat van onze alledaagse kleding en gebruiksartikelen, zoals handdoeken, beddengoed en tassen. Als bewuste consument kan je dus kiezen voor Fairtrade gecertificeerd katoen.
Gent Fair Trade maakte een gids die achtergrond geeft over de productiecyclus van textiel. Het doel van deze brochure is om ondernemers bij te staan bij het ontwikkelen van een eigen visie rond eerlijk textiel, maar is ook voor jou als consument interessante achtergrondinformatie. Je kan 'm hier lezen.