Cacao

De cacao context

Cacao is geen gemakkelijk gewas om te kweken. De cacaoboom is een tere en gevoelige plant, die door de boer.inn.en moet beschermd worden tegen wind, zon, parasieten en ziekten. Als ze goed worden verzorgd, bereiken cacaobomen na vijf jaar hun beste productiepeil, en blijven tien tot vijftien jaar daarna optimaal cacaobonen produceren. De geoogste bonen worden gefermenteerd en gedroogd, waarna ze worden geëxporteerd. Elk van deze stappen is belangrijk om de kwaliteit van cacao - en later chocolade - te kunnen garanderen. Ondanks hun harde werk kunnen cacaoproducenten in West-Afrika nauwelijks de eindjes aan elkaar knopen. 

Cacaobomen lijden aan ziektes en ouderdom. Het aantal cacaoboer.inn.en neemt af: omdat de winst beperkt is, zetten jongeren de teelt niet verder. De boer.inn.en blijven arm, omdat hun inkomen niet hoog genoeg is om de stijgende kosten voor een duurzame teelt en hun dagelijkse uitgaven te kunnen dekken. Omdat cacao wordt gekweekt in een context van extreme armoede, moeten ze vaak andere overlevingsstrategieën zoeken, en dat leidt tot ontbossing, gedwongen kinderarbeid en heel wat andere problemen.

Aan de vraagzijde wordt een toenemende chocoladeconsumptie verwacht in de groeilanden (India en China), die in 2020 wereldwijd een volume van meer dan 4,5 miljoen ton zal bereiken. Ondanks die groeiende vraag, schommelen de cacaoprijzen op de wereldmarkt en bieden ze de cacaoboer.inn.en vaak niet de mogelijkheid om te voorzien in hun basisbehoeften. De boer.inn.en krijgen gemiddeld amper 6% van de waarde van het afgewerkte product. In de jaren '80 was dat nog 16%. Zo'n 40% van die waarde gaat naar de verwerkers en de merken, ongeveer 35% naar de supermarkten. Fairtrade wil het evenwicht tussen die percentages herstellen in het voordeel van de boer.inn.en, die erg zwak staan tegenover machtige spelers. Werken aan de prijs die de boer.inn.en ontvangen is een essentieel onderdeel van een duurzame strategie. 

In de cacaoketen werkt Fairtrade enkel met gecertificeerde producentenorganisaties; coöperatieves die op democratische manier worden bestuurd en die de belangen van de boeren verdedigen. Dankzij de Fairtrade certificatie kunnen ze genieten van eerlijke handelsvoorwaarden. Dat zorgt ervoor dat ze meer gewicht krijgen in handelsrelaties, een uitweg uit armoede kunnen vinden en hun eigen toekomst in handen kunnen nemen.

De economische pijler van de Fairtrade standaarden (minimumprijs en premie) biedt cacaotelers de kans om te investeren in sociale en milieucriteria. Maar de uitdaging blijft groot: chocolade op basis van Fairtrade cacao heeft vandaag in België amper 1% marktaandeel. Om een wezenlijk verschil te maken voor de levenskwaliteit van de cacaoboeren, moet Fairtrade een versnelling hoger schakelen en de vraag sterk doen stijgen, onder andere door sensibilisering bij een ruimer publiek. Dat is belangrijk, want de Fairtrade producenten kunnen vandaag slechts een klein deel van hun oogst verkopen tegen Fairtrade voorwaarden. De rest moeten ze dus verkopen volgens de regels van de conventionele markt, zonder gegarandeerde minimumprijs of bijkomende premie. Er is dus absoluut nood aan een veel sterkere mobilisatie van de consumenten, de merken én de distributie.

Uit onze studies blijkt dat er een globale aanpak nodig is om de boeren aan een beter inkomen te helpen. We moeten hen helpen om hun productiviteit te verhogen, hun kosten onder controle te houden en soms ook om hun productie te diversifiëren tot meer dan cacao. Maar uit dit onderzoek blijkt ook dat het een illusie is om een waardig inkomen te willen bereiken zonder betere prijzen te betalen.

• Terwijl de wereldproductie van cacao rond 4,5 miljoen ton schommelt, bedraagt de gecertificeerde Fairtrade productie om en bij de 600.000 ton. 30% daarvan wordt daadwerkelijk verkocht volgens Fairtrade voorwaarden.
• De Fairtrade minimumprijs bedraagt 2.400 dollar/ton. Wanneer de marktprijs onder die prijs daalt, krijgen de boeren met een contract voor Fairtrade cacao die gegarandeerde minimumprijs. De Fairtrade premie wordt automatisch betaald bovenop de minimumprijs of de marktprijs (als deze hoger is dan de minimumprijs) en bedraagt 240 dollar per ton. 
• In 2020 werd een totaal bedrag van 37 miljoen euro aan Fairtrade premies betaald. De bijdrage van België aan dat bedrag is ongeveeer 850.000 euro, dankzij de verkoop van ongeveeer 8000 ton chocoladeproducten met het Fairtrade label op de Belgische markt. Ongeveer de helft van de Fairtrade premie voor cacao coöperaties wordt besteed aan uitgaven ten goede van de boeren van de coöperatie (meststoffen, materiaal, cash bonussen, …), 40% van de premie dient ter versterking van de coöperatie zelf (productiviteit- en infrastructuurinvesteringen, organisatie uitgaven, …) en een 10% van de premie wordt geïnvesteerd in infrastructuur en andere uitgaven (bv onderwijs, medische voorzieningen) voor de community.
• Er bestaan 374 gecertificeerde Fairtrade cacaocoöperaties (waarvan 270 in Ivoorkust) met in totaal meer dan 400.000 boeren  in 22 landen in Afrika, Latijns-Amerika en Azië.
• Cacaobomen groeien het best in de schaduw van andere bomen en houden van een warm en vochtig klimaat. Daarom vinden we ze over de hele wereldbol ter hoogte van de evenaar. De peulen bevatten gemiddeld 30 tot 40 cacaobonen. Er bestaan verschillende variëteiten: de Forasteroboon wordt gebruikt voor het grootste deel van de chocolade. De Criollo- en de Trinitarioboon zijn van een betere kwaliteit en worden vaak gebruikt voor luxechocolade (‘fine flavour chocolate’).