Weg van Ivoorkust - Een ontmoeting met cacaoproducenten

Toen ik bijna een jaar geleden bij Fairtrade startte, deed ik dat met de ambitie om bij te dragen aan iets dat betekenis had, iets wat een reële impact op de samenleving zou kunnen hebben. Sinds een jaar "verkoop" ik Fairtrade aan verschillende potentiële partners, op basis van verhalen die mij zijn verteld. Verhalen over de positieve impact van eerlijke handel voor cacaoboeren in West-Afrika of Latijns-Amerika. Maar het is soms moeilijk om iets te vertellen dat je niet met je eigen ogen gezien, of zelf ervaren hebt. Deze reis naar Ivoorkust in juli 2019 was daarom een gouden kans om mij te verdiepen in de wereld van de cacao, en om de coöperatieven te ontmoeten die hun cacao onder Fairtrade voorwaarden verkopen. En zélf te zien welk effect dit heeft op hun leven. Elke dag. Hier is mijn verhaal.

COOPANEK

Ik vertrok naar Duékoué, het westen van het land, waar de coöperatieve COOPANEK ons opwachtte. Ik zeg ‘wij’ omdat ik Dominique Derom, consultant voor ENABEL, vergezel. Zij begeleidt cacao-coöperatieven, en analyseert samen met hen verschillende punten. Hun gesprekken helpen me om de werking van de coöperatieve te begrijpen, maar ook om de ambities, uitdagingen en kansen die bestuursleden in hun omgeving ontdekken, te leren kennen.

Deze coöperatieve kampt met verschillende moeilijkheden: verouderd materiaal, slecht onderhouden wegen en dus ontoegankelijke dorpen, onveiligheid, een onstabiel politiek klimaat en prijsschommelingen. De regeringen van Ghana en Ivoorkust beslisten om een « living income differential » van $ 400 per ton vast te leggen, vanaf de oogst van 2020-2021. Daar kijken ze hier hoopvol naar uit. 

Ik hoor ook dat de stijging van de Fairtrade minimumprijs bijzonder welkom is, omdat dit zekerheid en stabiliteit biedt. En de Fairtrade premie is van groot belang, omdat ze dit bedrag investeren in sociaal werk, iets wat ik ook in de praktijk heb gezien.

COOPANEK betaalt 25% van de Fairtrade premie aan zijn producenten. Dit geld investeert iedereen zoals hij zelf wil. Foufana Abou, producent en vertegenwoordiger van de coöperatieve, plaatste golfplaten op zijn huis, waardoor zijn gezin een stevig dak kreeg. Abou zegt dat hij een gelukkige producent is: hij wordt eerlijk betaald met de Fairtrade minimumprijs. Als afgevaardigde van de coöperatieve heeft hij bovendien een goede levensstandaard. Zijn vijf kinderen gaan naar school, en zijn oudste zoon zal nadat hij afstudeert, terugkeren naar de plantage.

Impact en diversificatie bij COOPANEK

COOPANEK is sinds 2016 Fairtrade gecertificeerd en bouwde in de tussentijd woningen voor de directeuren van twee dorpsscholen, zette twee woningen voor leraren neer en deelde schoolkits (tassen, schriften, ...) uit. Hun toekomstplan met de Fairtrade premie: waterpompen te herstellen en te installeren en geboortecertificaten te financieren voor de kinderen van de leden van de coöperatieve.

Wist je dat een kind zonder geboorteakte niet meer naar school na het CM2 (5e leerjaar in België)? Deze administratieve procedures zijn essentieel, maar ook extreem duur. Ook kost het inschrijven van je kind op school hier ongeveer € 15 per jaar per kind. Dat lijkt misschien niet veel geld voor ons, maar voor hen, voor de producenten, is het moeilijk om dat bedrag bij elkaar te krijgen. Vooral omdat het begin oktober moet worden betaald, wanneer de producenten hun oogst nog niet hebben verkocht en dus geen geld hebben. De coöperatieve zou deze inschrijvingen graag willen voorfinancieren omdat ze zich er volledig van bewust zijn dat naar school gaan essentieel is, zelfs in de meest afgelegen dorpen.

Het sociaal werk, de gezondheid en het welzijn van hun leden staan centraal in hun aanpak. Dit zijn gemeenschappen die niet veel hebben, maar het weinige dat ze wél hebben, delen ze met elkaar. Iets waar we hier nog wat van kunnen leren.

Diversificatie is ook een belangrijk element in het leven van een coöperatieveve. Door te werken verschillende landbouwproducten met andere oogsttijden te verbouwen, kan dit hun financiële inkomen verhogen en zo hun levensomstandigheden verbeteren. Daarom verhandelt de coöperatieve ook koffie en rubber. Een geweldige ontdekking voor mij, die hevea! Via inkervingen in de schors van de boomstam wordt latex geoogst, en later verwerkt tot rubber.

Man

Na de week in Duékoué doorgebracht te hebben, vertrokken we naar Man. Daar ontmoetten we de coöperatieve YEYASSO, die de afgelopen twee jaar enorm groeide onder impuls van ENABEL. De coöperatieve besloot om een ​​Fairtrade certificaat toe te voegen aan hun andere bestaande certificaten, en zal vanaf de oogst van 2019-2020 hun cacao onder Fairtrade voorwaarden kunnen verkopen. Op deze manier zijn ze in staat om een ​​stabieler inkomen voor hun leden te garanderen, en genieten ze van premies die hoger zijn dan de bedragen die ze ontvangen voor andere certificaten. Tot nu toe investeerden ze in sociaal welzijn met hun eigen financiële middelen. Dat is een enorme kracht. Maar ze willen méér doen. Ook hier zien we de vastberadenheid van het bestuur om echt iets te kunnen betekenen voor de gemeenschappen.

Bij deze twee coöperatieven bracht ik twee dagen in de wildernis door om hun werkomstandigheden, transportmiddelen en hun dagelijks leven te ontdekken. Het zijn mensen die duidelijk gepassioneerd zijn door wat ze doen en die, ondanks de obstakels waarmee ze worden geconfronteerd, over een ongelooflijke veerkracht beschikken. Ze hebben ambitie voor hun coöperatieve, en ze weten waar ze naartoe willen. Ze missen de hulpmiddelen, de financiering en bepaalde capaciteiten om er te geraken, maar aan motivatie en ambitie ontbreekt het hen absoluut niet.

Ik kreeg ook de kans om de heer Doumbia te ontmoeten, directeur van de delegatie van de Coffee Cacao Council in Man. Het was een unieke gelegenheid om met hem niet alleen de uitdagingen van cacao-coöperatieven te bespreken, maar ook de mogelijkheden die zich aanbieden. Voor hem is de strijd om kwantiteit gewonnen. De volgende stap is het verbeteren van de kwaliteit van de cacaobonen. De rol van certificeringsprogramma's en het gebruik van Good Agricultural Practices (GAP's) staan daarbij ​​voorop.

Een toevallige ontmoeting met Jeannette

Tijdens deze reis heb ik ook heel toevallig mensen ontmoet. Degene die me het meest zal bijblijven is Jeannette Badouel. Ze is een van de weinige vrouwelijke burgemeesters van Ivoorkust, en ze is een fantastische vrouw. Ivoorse van origine, trouwde ze met een Bretoen en verhuisde vervolgens naar Frankrijk. In 2013, op verzoek van haar gemeenschap, besloot ze terug te keren naar Ivoorkust. Ze werd tot burgemeester verkozen met 73% van de stemmen, en volgde een burgemeester op die meer dan 20 jaar zijn functie uitoefende. In minder dan twee bestuurstermijnen realiseerde ze al ongelofelijke dingen in haar stad, Logoualé. Logoualé ligt in de Tonpiki-regio en is een stad met bijna 28.000 inwoners. Ze zorgde voor de bouw van scholen en latrines, voor toegang tot elektriciteit voor alle dorpen (op één na), voor waterpompen, ... Ze heeft meer gedaan in 7 jaar dan haar voorganger in 20 jaar.

Jeannette werd verkozen tot president van de ‘Union of Mayors of the Mountain and Bafing District’. In juni 2019 ontving ze een belangrijke onderscheiding in New York: de West Africa Development Award (WAD) in de categorie ‘Vrouwen in politiek die tegen armoede vechten’.

Een perfect voorbeeld van de verandering die vrouwen in gemeenschappen teweeg kunnen brengen. Ze is bovendien op zoek naar Belgische steden met wie ze een ​​culturele uitwisseling zou kunnen organiseren.

 

Kortom, deze reis was een ongelooflijke ervaring, zowel professioneel als persoonlijk: me in een West-Afrikaans land bevinden, me bewust worden van de leef- en werkomstandigheden van de gemeenschappen, en me onderdompelen in de lokale cultuur...

Het is een experiment dat dingen op zijn kop zet, dat alles in perspectief brengt en je dwingt om je ogen te openen voor de ongelijkheid in de wereld. Het is ook een menselijk avontuur, al klinkt dat een beetje cliché. Zoveel mensen ontmoet, zoveel verhalen gehoord. En nog belangrijker, er is hoop. De hoop dat deze mensen op een dag fatsoenlijk kunnen leven van hun werk, dat deze kinderen allemaal naar school kunnen gaan en dat iedereen voldoende voedsel heeft.